Un òme solet

Hervá Quesnèl est né en 1947. Il a appris la langue occitane dans le Velay. Il a obtenu une licence de Lettres Modernes et un DEA en science du langage (Université Lumière, Lyon II). Il est aujourd'hui retiré de la vie professionnelle, mais oeuvre activement pour la culture occitane.

( d'après "Antidotes" de Ionescò, traduit par H. Quesnel-Ch. )

Non pas pensar coma los autres vos bòta dinc una situacion bien penabla.

Non pas pensar coma los autres, aquò vòl dire tot simplament, pensar.

Los autres, que se créson de pensar, prénon, de fèt, santz bien calcular, los eslogans qui víron d’aicí d’ailai o ben son prés de belas passions que se refúson d’eisaminar.

Per de qué refúson, aquelos autres, de desmontar las idèias totas faitas, las cristalisacions de las idèias que constituísson lur biais de pensar, lur filosòfia tota faita, un pauc coma de vestiments de magasin ? Dinc un promièr, per lo segur, per çò que las idèias totas faitas sèrvon lurs interès o lurs vam, per çò que aquò lur baila bòna consciénça e baila una justificacion a lur faire. Chascús d’entre nos, v-o sabem ben, pòt èstre copable daus crimes los mais afrós èlh nom d’una « causa nobla e generosa ». Amais, i a lo cas d’aquelos, nombrós, qu’an pas gis de coratge per aveir « d’idèias coma tot lo monde o de reaccions comunas ».

Aquò pòrta d’autant mais pena, qu’aquò’s quasiment totjorn l’òme solet qu’a rason.

Aquò’s una ponhada d’òmes, pas gaire coneissuts, escartats a la debuta, que chámjon lo monde. La minoritat se fai majoritat. Quand aquestos « quauques ús » se fan mais nombrós e mais escotats, aquò’s ad aqueste moment d’aquí que la veritat es torçuda.

Desempuèis totjorn, sèi acostumat de pensar contra los autres. Quand ère licean, puèis estudiant, batalhava amé mos professors e mos camaradas. Essaiave de criticar, refusave las « bèlas pensadas » que me volian enfornar dins ma tèsta o mon fètge. Ad aquò, i a, santz dobte, de las rasons psicologicas que ne’n sèi ben conscient. Pamins, sèi benaise d’èsser coma sèi. Adóncas, sèi un òme solet perat, per çò que accepte pas d’aveir las idèias daus autres.

Mès, qual son los « autres » ? Seriá solet perat ? I auriá d’autres òmes solets ?

Per tot dire, los autres, son lo monde de vòstre meitan. Aqueste meitan pòt constituïr una minoritat, que passa mas per vos, per i-èsser tot lo monde. Si vivètz dinc aquesta « minoritat », aquesta « minoritat » fai pesar sobre aquel que pensa pas coma z-ela, un dramatíc terrorisme intellectual e sentimental, una opression pas gaire tenable. De còps que i a, sètz alassat, angoissat, de vodre e d’essaiar de « pensar » coma los autres. Per achabar, mon temperament m’a pas bailat lo vam de me laissar anar ad aquesta mena de tentacion. Auriá estat tombat, si, a la fin, me seriá pas apercegut que, a la fin, n’ère pas tan solet qu’aquò. Me sufisiá de chamjar de meitan o mèsmas de país per i trobar de fraires, d’òmes solets que sentian e fasian coma ieu. Mais d’un còp, en copar amé « tot lo monde » de mon estreit meitan, èi encontrat mais d’un « òme solet », d’aquestos que sòrton de çò que díson la « majoritat silenciosa ». Es pro dificile de saupre en d-ont se tròba la minoritat, en d-ont se tròba la majoritat, amais pro dificile de saupre si tirem d’avants o si tirem darrièrs. Quant de personas, de classas socialas las mais diferentas, se son coneissudas tornar en çò qu’èi dit de ieu.

Adóncas, sem pas solets. Dise aquò per encoratjar lo monde solet, es a dire aquelos que se sénton escartats dins lur meitan. Mès, per la fin, si lo monde solet son nombrós, si, benleu ben, i a una majoritat de monde solet, aquesta majoritat auriá totjorn rason o pas ? Aqueste pensament me fai virar l’uèlh. Damòre, après tot, convincut qu’avem rason de nos opausar a nòstre meitan.

IONESCO, Antidotes (Gallimard, 1977, p. 11-13)

Paja precedenta / Paja seguenta

Tèxtes
Lo Velai
Los jalhs d'Issinjau
Poésies patoises
País de Beaus
Monistròl
La nuèit dau maquisardV
Miquièl Montanhon e Catarina
Sermon
Lo retorn dau paire
L’arribaa de la prima
Nòstra Dama de Mai
Las cendres
La nèu delh cocut
Nosautres
Un òme solet
Nadau
Responsa de la mòrt
Quand l'aiga mancava
PrimaV
Maria de la Crèca
Una messa de meianuèit elh Chastelàs das ChaptuèlhsV
Lo Finon d'às Chardaire
Lo ratairòl
L'aigada
Las maluranças de Jausèl lo BanardV
La darreira gaita

Escoutar
Radio Cime du Lizieux - Le patois vous parleV
L'aurelha de caireV
Sovenença dau certificat d'estúdiaV
Doctor KnockV
Sovenença daus mes de MaiV
Lo clochièr de LapteV
La chabra o la femnaV
Quaucòm que òm pèrd de veguáV
Los rats dins las bràiasV
Coma faire un fiulòtV
Carnaval elh Puèi de VelaiV
Temps de gestacionV
Nadal en VelaiV
Lo nenufarV
Las muaasV
Jan-JanetaV
Lo presidentV
Las meissonsV
Las escossalhasV
Las clòchas vès RomaV
Las cartas eissublaasV
Lo diable e lo maneschalV
La morrelhadaV
La muaa sus BrossetasV
Los solaçaires 2012V
Lo petaçatgeV
Lo bèu-fraireV
L'enigme daus cauquilhardsV
Lo remèdiV
Un braconaire ès GolenaV
Las damas blanchas de TalhacV
Los cinc jausV
Un jour de marché, à Yssingeaux, en 1956V

Saber
Las vergenas nèiras
Los Montgolfièr
Fèstas delh Rei de l'Aucèl
La TrifòlaV
La Chasa-Dieu

Obrar e descubrir
Prononciacion de l'occitanV
Lexic parlantV
JòcsV
Lexique occitan du nòrd-èst Velay
Toponymie de l'Yssingelais
Lexique occitan sigolénois
Un parler roman, le patois de Sainte-Sigolène
Toponymie sigolénoise
Lexique de l'occitan auvergnat

Archius
Vès Aurèc 2006V
Dictada 2008V
Dictada 2009V
CAOC 2011V
Dictada 2012V
La Retornada 2016V
La Retornada 2017V
La Retornada 2018V
Ostal delh Fen GrasV

perat
pour toujours

fètge
foie, dans ce contexte "coeur"

vam
inclinaison, tentation

Marraire
Paraulas de tèrras occitanas
Dilús 9 de decembre de 2024
dètz oras manca vint-a-uèit
Acuèlh | Letra Marraire | D'uns liams | Prepaus