Los Montgolfièr

Pierre de Montgolfièr es naiçut vas Tença (Velai) lo 21 de feurièr de 1700, mòrt vas Vidalon-latz-Anonai (Vivarés) lo 1er de junh de 1793. Trobèt lo biais de fabricar lo papièr Vedelin.
Joseph Michel & Jacques Étienne, los garçons de Pierre, son los dos inventors de l’aerostat. Son naiçuts vas Vidalon-latz-Anonai (1740 e 1745).

Las promèiras eisperiéncias delh balon aerostatíc s’entrenquèron bravament lo 5 de junh de 1793 ; parèis que l’invencion, la devem sobretot a Jacques Étienne que, pasmins tenguèt a i jónher son fraire. L’essai saguèt tornar fait vas Paris davants lo Rei e sa cort. Lo paire, Pierre saguèt anoblit. A la batalha de Fleurus, lo balon serviguèt a espiar los movaments de l’enemic.
Amais, los dos fraires son los inventors de l’aret idraulíc, en 1792.

Étienne morriguèt en 1799, Joseph en 1814 ; aqueste d’aquí es l’autor de Discours sur l’aérostat, Mémoire sur la machine aérostatique, Les Voyages aériens.

Lo principi de la Montgolfièra es fondat sobre l’augment de l’aire eschaufat contengut dinc una bèla bòtja de papièr, per i-èsser leugièr, ont la pression es mais febla aquí dedins qu’a l’endefòra.

Lo principi de l’aret idraulíc se pausa sobre l’utilizacion de la fòrça d’una tombada d’aiga per pompar una partida d’aquela aiga (de 4 a 20 per cent) dusc’a cent metres de nauçor dinc una cistèrna. La pression de pompatge ven de l’arrèst de l’aiga que s’eschampa d’un còp gràcia ad una valva que se sarra tornar un còp que lo nivèl donat d’aiga es ganhat. La montada en pression fai una secoduda que chaça una partida de l’aiga vas una autra bòrna.

En França, lo dernièr fabricant d’aquesta mena de pompa, se sòna Richard Walton.

H. Quesnel-Ch.