Lo Finon d'às Chardaire

Elizabeth Darcissac, née Frandon, est née en 1892 au Chambon-sur-Lignon (Haute-Loire) où elle fût enseignante, et où elle décéda en 1971. Elle et son époux, Roger Darcissac, directeur de l'école primaire du Chambon-sur-Lignon, se sont distingués par l'accueil de nombreux enfants juifs dans ce groupe scolaire, pendant la seconde guerre mondiale.

Elizabeth Darcissac a écrit sous le pseudonyme Lou Menissou quelques textes en langue occitane du Velay oriental protestant, c'étaient souvent de petites histoires pour les enfants. Le texte présenté ici conte la mésaventure de la Finou, dont le chat a imprudemment choisi un fourneau comme lieu de sieste habituel.

Retranscrit par Didier Grange

" Gara-te d'aquí, vai córrer un pauc après los rats". Mais lo Micon amava mèlhs anar durmir au caire dau fourneau. Çò que deviá arribar arribèt. Quand lo fuòc èra creba(t), mon Micon arpialava dins lo forn per far sa pranhèira, bien chaudet, bien tranquillon. Un vèspre, per botar la sopa, lo Finon sarra lo forn sans veire lo chat e atuèba lo fuòc. Una punhaa après l'autra de balais eissuts, aquò flamba de biais. Lo paure Micon pòt ben miaular, urlar e gratar, lo Finon n'au ren e fai un fuòc d'enfèrn. Tot d'un còp, lhi sembla sentir la lana brulaa: vira un pauc autorn dau fuòc, bada lo forn: lo chat es estira(t), tot rasti(t). Lo tira a tèrra e sòrt en bramant, en plorant:
- Aie, mon monde, ai fat rastir mon paure Micon ! Lo Bòn Dieu me perdone !
E los vesins : - A mais, lo Finon es venguá simpla !

Texte de l'auteure

" Gare tè d'aqui, vai courr' èn pauc après lous rats". Mais lou Micou amava meis anar durmir aou caire d'au fourneau. Ço qué devia arribar arribèt. Quand lou féoc èra creba, moun Micou arpialava din lou four pèr far sa pragneira, bien tchaudèt, bien tranquillou. Un vespré, per boutar la soupa, lou Finou sarra lou four sans veiré lou tchat e acuèba lou féoc. Ena pugna après l'autra de balays eissutch, aco flamba dè biais. Lou pauré Micou poua bè mioular, urlar et grattar, lou Finou n'au rè et fai èn féoc d'enfer. Tout d'èn cop, lhi sembla sèntir la lana brûla: vira èn paouc autour d'au féoc, bada lou four: lo tchat es estira, tot rasti. Lou tir' à terra e sort èn bramant, en plourant:
- Aie, moun mounde, ai fa rastir moun paouré Micou ! Lou Bouan Diaou mè perdouné !
Et lous vesis : - A mais, lou Finou èi venduë simpla !


Tèxtes
Lo Velai
Los jalhs d'Issinjau
Poésies patoises
País de Beaus
Monistròl
La nuèit dau maquisardV
Miquièl Montanhon e Catarina
Sermon
Lo retorn dau paire
L’arribaa de la prima
Nòstra Dama de Mai
Las cendres
La nèu delh cocut
Nosautres
Un òme solet
Nadau
Responsa de la mòrt
Quand l'aiga mancava
PrimaV
Maria de la Crèca
Una messa de meianuèit elh Chastelàs das ChaptuèlhsV
Lo Finon d'às Chardaire
Lo ratairòl
L'aigada
Las maluranças de Jausèl lo BanardV
La darreira gaita

Escoutar
Radio Cime du Lizieux - Le patois vous parleV
L'aurelha de caireV
Sovenença dau certificat d'estúdiaV
Doctor KnockV
Sovenença daus mes de MaiV
Lo clochièr de LapteV
La chabra o la femnaV
Quaucòm que òm pèrd de veguáV
Los rats dins las bràiasV
Coma faire un fiulòtV
Carnaval elh Puèi de VelaiV
Temps de gestacionV
Nadal en VelaiV
Lo nenufarV
Las muaasV
Jan-JanetaV
Lo presidentV
Las meissonsV
Las escossalhasV
Las clòchas vès RomaV
Las cartas eissublaasV
Lo diable e lo maneschalV
La morrelhadaV
La muaa sus BrossetasV
Los solaçaires 2012V
Lo petaçatgeV
Lo bèu-fraireV
L'enigme daus cauquilhardsV
Lo remèdiV
Un braconaire ès GolenaV
Las damas blanchas de TalhacV
Los cinc jausV
Un jour de marché, à Yssingeaux, en 1956V

Saber
Las vergenas nèiras
Los Montgolfièr
Fèstas delh Rei de l'Aucèl
La TrifòlaV
La Chasa-Dieu

Obrar e descubrir
Prononciacion de l'occitanV
Lexic parlantV
JòcsV
Lexique occitan du nòrd-èst Velay
Toponymie de l'Yssingelais
Lexique occitan sigolénois
Un parler roman, le patois de Sainte-Sigolène
Toponymie sigolénoise
Lexique de l'occitan auvergnat

Archius
Vès Aurèc 2006V
Dictada 2008V
Dictada 2009V
CAOC 2011V
Dictada 2012V
La Retornada 2016V
La Retornada 2017V
La Retornada 2018V
Ostal delh Fen GrasV

pranhèira
sieste

atubar
allumer

simpla
folle

Marraire
Paraulas de tèrras occitanas
Dimarts 16 d'abrial de 2024
tres oras manca dètz-a-sèt
Acuèlh | Letra Marraire | D'uns liams | Prepaus