Fèstas delh Rei de l'Aucèl

Las fèstas renaissensa delh Rei de l’Aucèl delh Puèi de Velai, que se son debanadas delh 15 au 18 de setembre darrièrs, fuguèron creadas en 1985 a l’iniciativa de Bernard Jammes, consol d’aqueste moment, que voliá far coneisser lo patrimòni exeptional de la citat d’onte nasquèt Pèire Cardenal.

Tre la debuta, aquelas fèstas seguèron plaçadas sos la sinha de l’apartenença delh Velai a la província de Languedòc e doncas de l’occitanitat delh Velai.

Lo nom d’aquelas fèstas fai referéncia ab un concors d’archariá que se debanava èlh sègle XVI. Se i tirava l’aucèl, un papagai de plomas et de palha, per desinhar l’archièr lo melhor de la citat. Aquel, per l’annada tota, acompanhava los consols dins las ceremonías publicas… e mais èra exemptat de las talhas !

Joan-Loís Roqueplan

Joan-Loís Roqueplan metor en scèna de las fèstas (fotò D. Perre)

Lo concors d’archaria se debana totjorn chasca annada e chasca annada un Rei de l’Aucèl es proclamat amais un Princi de l’Aucèl demest los participents a las esprovas d’archaria per los dròles. Ni l’un nimais l’autre son aiàra esparnhar per lo talhaire.

Se las esprovas de tir de l’arc son totjorn elh meitant de las fèstas, de per tota la vila se pòt vèire d’animations d’una granda qualitat, afortida per l’engatjament de totas las fòrças associativas de la vila.

Las fèstas delh Puèi de Velai son coneissudas dins Euròpa tota per lur trabalh sobre l’autenticitat e la veritat istoricas. Delh temps de las fèstas un coloqui scientific assemsa chasca annada los melhors especialistes de la debuta delh « bèl XVI e sègle » ; pendent tot l’an lo chapitre, còla d’istorians d’aquelh periòd, es charjat de velhar sobre la qualitat istorica de l’organisacion e de las animacions prepausadas.

L’adobaire d’aquèlas fèstas es, desempuèis la debuta, despart un petiòt arrestador de quauquas annadas, Joan-Loís Roqueplan, plan conneissut dins lo monde delh téatre d’òc.

Aqueste a totjorn volgut promòure l’occitan, qu’aquò siage dins son trabalh teatral coma dins las fèstas delh Puèi de Velai. A chas pauc, enaucèt la presencia de la lenga demest las fèstas : programa publicada en partida en occitan, placas de charrèiras en occitan dins la vila nauta (malastrosament la municipalitat refusa totjorn de las rendre definitivas) e, sobretot, presencia de companiás de tot lo meijorn. Demais s’es instituit un afrairament de las fèstas emb aquelas de Tortosa en catalonha. Las doas fèstas an eschamjat mantunas fès fòrças delegacions, tal que las doas citats decideran aqueste an d’enriar un bessonatge… a la deissaupuda daus professors d’espanhòl delh Puèi-de-Velai qu’aurian mèis amat que se chausiguèsse una citat castilhana !

Sinhaletica occitana per las fèstas (fotò D. Perre)

Sinhaletica occitana per las fèstas (fotò D. Perre)

De per tota la vila son instalats d’acamps de tropas estrangèiras, de sordats, mercenaris, mesteirals, musicaires o joglars. Coma matuns còps dins aquela vila montanhèira, lo mes de setembre es agradable e lo temps, encara aqueste an, fuguèt de la partida. L’arribada de Françoès promièr (en realitat aquò fuguèt lo 18 de julhet 1533) a la pòrta reiala (pòrta Panassac) fuguèt una capitada ovationada per de milierats de persònas.

Naturalament se pòt pas far una fèsta sens manjar e beure, totas las aurberjas de la vila vos prepausan de cusina d’epòca e sobretot ipocras e idromèl que fan virar la testa e chantar la corniòla.

E puèis, duminche de sèra, après aver quialat un darrièr còp « Zo qu’aquí ! jòia ! jòia ! jòia ! », la crida de las fèstas, los velaions… e los autres, se son anats jaire en se dire : çai l’an que ven per las 20as fèstas encara mais estrambordantas !

Desdièr Perre

Lo dançador

Lo dançador : 500 dançaires de galhardas e autres branles, totes vestits d’epòca. (fotò D. Perre)

Didier Perre – 2004 - paregut dins la revista "La Setmana"


Tèxtes
Lo Velai
Los jalhs d'Issinjau
Poésies patoises
País de Beaus
Monistròl
La nuèit dau maquisardV
Miquièl Montanhon e Catarina
Sermon
Lo retorn dau paire
L’arribaa de la prima
Nòstra Dama de Mai
Las cendres
La nèu delh cocut
Nosautres
Un òme solet
Nadau
Responsa de la mòrt
Quand l'aiga mancava
PrimaV
Maria de la Crèca
Una messa de meianuèit elh Chastelàs das ChaptuèlhsV
Lo Finon d'às Chardaire
Lo ratairòl
L'aigada
Las maluranças de Jausèl lo BanardV
La darreira gaita

Escoutar
Radio Cime du Lizieux - Le patois vous parleV
L'aurelha de caireV
Sovenença dau certificat d'estúdiaV
Doctor KnockV
Sovenença daus mes de MaiV
Lo clochièr de LapteV
La chabra o la femnaV
Quaucòm que òm pèrd de veguáV
Los rats dins las bràiasV
Coma faire un fiulòtV
Carnaval elh Puèi de VelaiV
Temps de gestacionV
Nadal en VelaiV
Lo nenufarV
Las muaasV
Jan-JanetaV
Lo presidentV
Las meissonsV
Las escossalhasV
Las clòchas vès RomaV
Las cartas eissublaasV
Lo diable e lo maneschalV
La morrelhadaV
La muaa sus BrossetasV
Los solaçaires 2012V
Lo petaçatgeV
Lo bèu-fraireV
L'enigme daus cauquilhardsV
Lo remèdiV
Un braconaire ès GolenaV
Las damas blanchas de TalhacV
Los cinc jausV
Un jour de marché, à Yssingeaux, en 1956V

Saber
Las vergenas nèiras
Los Montgolfièr
Fèstas delh Rei de l'Aucèl
La TrifòlaV
La Chasa-Dieu

Obrar e descubrir
Prononciacion de l'occitanV
Lexic parlantV
JòcsV
Lexique occitan du nòrd-èst Velay
Toponymie de l'Yssingelais
Lexique occitan sigolénois
Un parler roman, le patois de Sainte-Sigolène
Toponymie sigolénoise
Lexique de l'occitan auvergnat

Archius
Vès Aurèc 2006V
Dictada 2008V
Dictada 2009V
CAOC 2011V
Dictada 2012V
La Retornada 2016V
La Retornada 2017V
La Retornada 2018V
Ostal delh Fen GrasV
Marraire
Paraulas de tèrras occitanas
Dimarts 19 de març de 2024
nòva oras e onze
Acuèlh | Letra Marraire | D'uns liams | Prepaus